Palmiry - Terror

Terror Niemiecki w okupowanej Warszawie 

1939 - 1944

      

    

System niemieckich rządów okupacyjnych na ziemiach polskich był wyjątkowo bezwzględny i okrutny. Jego trwałym elementem stał się terror, który miał pozbawić społeczeństwo polskie czołowych przedstawicieli życia społecznego, politycznego, i kulturalnego, zastraszyć ludność i sparaliżować wolę podjęcia oporu. Opierał się na rozbudowanym aparacie SS, policji i wojska oraz nazistowskim "porządku prawnym", usprawiedliwiającym każdą zbrodnię. Jednym z głównych celów okupanta była całkowita zagłada Żydów i stopniowe wyniszczenie Polaków.

Mężczyźni z zawiązanymi oczami
w drodze na miejsce kaźni w Palmirach

Adolf Hitler Platz, 1940 r.

Przed II wojną światową - plac Marszałka Józefa Piłsudskiego. Widomym znakiem obecności Niemców w Warszawie byłym oprócz zmienionych nazw ulic i placów, rozwieszane na mieście flagi ze swastyką

Adolf Hitler Platz, 1940 r.

Wojskowa defilada w Alejach Ujazdowskich
z udziałem przywódcy III Rzeszy Adolfa Hitlera,
5 październik 1939 rok

W Warszawie, która ze stolicy państwa polskiego stała się prowincjonalnym miastem nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa, doszło do niespotykanej skali terroru i eksterminacji ludności. Te zmienne w czasie działania przybierały różne formy. W latach 1939 - 1944 były to:

• represyjne zarządzenia dotyczące wielu sfer życia ludności, m.in. wprowadzono godzinę policyjną, kartki żywnościowe, dwujęzyczne napisy i szyldy, zamknięto większość polskich szkół; miasto podzielono na dzielnice - niemiecką, polską i żydowską; wydzielono w miejskiej przestrzeni publicznej miejsca tylko dla Niemców ("Nur fur Deutsche")

• zatrzymania i egzekucje pod pretekstem kontaktów z polskim podziemiem, posiadania broni lub nieokreślonymi zarzutami udziału w "aktach sabotażu" - od 8 października 1939 roku

Klepsydra rozwieszana na murach Warszawy
w Dniu Wszystkich Świętych,
1 listopada 1943 roku

• zbiorowe, potajemne mordy już od początku okupacji (m.in. Ogród Sejmowy - jesień 1939, zima 1939/1940; Puszcza Kampinowska: Palmiry od 7 grudnia 1939 roku, Szwedzkie Góry styczeń 1940 roku)

Egzekucja w Ogrodzie Sejmowym, 

październik 1939r.

Wykonawcami tajnych egzekucji 

byli policjanci niemieccy 

zakwaterowani w gmachu Sejmu

• egzekucja 107 Polaków w Wawrze pod Warszawą, 27 grudnia 1939 rok. Zbrodnia odbiła się szerokim echem w całej okupowanej Polsce - W grudniu 1940 r. - w pierwszą rocznicę wydarzeń - powstała konspiracyjna Organizacja Małego Sabotażu „Wawer", która w 1941 r. połączyła się z podobną organizacją "Palmiry" i przyjęła nazwę „Wawer - Palmiry"

• aresztowania prewencyjne wytypowanych imiennie tysięcy osób; tortury i mordy w czasie przesłuchań śledczych 

Plac Teatralny, zima 1939 - 1940

Policyjny niemiecki pojazd wiozący zatrzymanych, 

prawdopodobnie na Pawiak.

• uliczne łapanki przypadkowych przechodniów, spośród których wybierano i zatrzymywano osoby podejrzane o działalność konspiracyjną oraz tzw. zakładników. Pozostałych zsyłano do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowa do III Rzeszy

Uliczna łapanka w Warszawie

• działania ludobójcze podjęte w połowie 1940 roku miały na celu likwidację wybitnych - reprezentantów polskiego społeczeństwa. Nazwana przez samych sprawców „nadzwyczajną akcją pacyfikacyjną" (Ausserordentliche Befriedungsaktion) przeszły do historii pod kryptonimem "akcja AB". Na terenie Warszawy realizowane były przede wszystkim w miesiącach maj- czerwiec oraz sierpień - wrzesień 1940r.

• transporty więźniów do obozów koncentracyjnych - od maja 1940 roku

Umschlagplatz przy ul. Stawki - Żydzi w oczekiwaniu na deportację.

Między 22 lipca a 21 września 1942 roku., w ramach wielkiej akcji eksterminacyjnej, Niemcy wywieźli z warszawskiego getta do obozu zagłady w Treblince ponad 300 tys. Żydów. 19 kwietnia 1943 roku., gdy przystąpili do ostatecznej likwidacji getta, wybuchło powstanie. Po jego upadku ( 16 maja) dzielnica żydowska przestała istnieć.

Umschlagplatz przy ul. Stawki
- Żydzi w oczekiwaniu na deportację.

• zbrodnie wobec ludności żydowskiej, utworzenie oraz zagłada warszawskiego getta 1940 - 1943

Plac Żelaznej Bramy przedzielony murem getta, jesień 1940 roku.

12 października 1940 roku oficjalnie ogłoszono decyzję władz niemieckich o utworzeniu wydzielonej dzielnicy żydowskiej - getta; 16 listopada za murem o wysokości 3 metrów i długości 16 km, na obszarze 307 ha, zamknięto ponad 400 000 Żydów (1/3 mieszkańców Warszawy). W Polsce, jako jedynym kraju europejskim, za udzielenie pomocy osobom pochodzenia żydowskiego groziła śmierć.

Plac Żelaznej Bramy
przedzielony murem getta, jesień 1940 roku.

• zbiorowe, systematyczne i potajemne egzekucje więźniów w lasach wokół Warszawy: w  Puszczy Kampinoskiej, do 1943 r.; w Lesie Kabackim, w Lesie Sękocińskim i in., jesień 1940 - wrzesień 1942 r.; w Lasach Chojnowskich k. Sosnowa, styczeń - luty 1943 rok (tzw. warszawski Pierścień Śmierci)

• egzekucje jawne, jesień 1942 - kwiecień 1943 r. (oraz w dalszym ciągu potajemne)
• 
  

Obława na polskim targowisku, tzw. Karcelaku
12 maja 1942 rok

Egzekucja w Szczęśliwicach 16 października 1942 roku

16 października odbyła się pierwsza egzekucja jawna - w 5 różnych miejscach Warszawy powieszono 50 więźniów Pawiaka. Stanowiła niemiecki odwet za akcję "Wieniec", przeprowadzoną 7/8 października przez oddziały AK na warszawski węzeł kolejowy. Rozplakatowane oficjalne obwieszczenia nie zawierały nazwisk straconych.

Egzekucja w Szczęśliwicach
16 października 1942 roku

• masowe egzekucje więźniów na terenie opustoszałego getta w sąsiedztwie Pawiaka (od połowy 1942, z przerwami - do sierpnia 1944). W 1943 r. utworzono w ruinach getta, przy ul. Gęsiej, obóz koncentracyjny (od kwietnia 1944 - filia obozu na Majdanku)

Zbiorowa egzekucja, czerwiec 1940 rok

• egzekucje uliczne zapowiadane przez megafony lub obwieszczenia (16 października 1943 - 15 lutego 1944). Były to niezwykle krwawe miesiące w dziejach okupowanego miasta W egzekucjach jawnych i tajnych ginęło ok. 300 osób tygodniowo.

Ulotka polskiego podziemia
zapowiadająca podjęcie działań odwetowych
za nową, wielką falę terroru w Warszawie,
15 października 1943 roku.

Obwieszczenie o publicznej egzekucji zakładników

W okresie niemieckiej okupacji 1939 - 1944 w egzekucjach w Warszawie życie straciło ponad 30 000 osób; 100 000 ludzi wywieziono na roboty przymusowe do III Rzeszy, a ok. 30 000 - do obozów koncentracyjnych.

W mieście wyjątkowo ponurą sławą otoczona była siedziba gestapo w alei Szucha oraz więzienia na Pawiaku, przy ul. Rakowieckiej i Daniłowiczowskiej.

Pawiak - gmach więzienia śledczego gestapo

Więzienie składało się z dwóch bloków - większego - dla mężczyzn, mniejszego zw. "Serbią" dla kobiet. W okresie okupacji na Pawiaku działały organizacje konspiracyjne.

Utworzona w 1940 r. komórka więzienna ZWZ - AK zajmowała się m.in. niesieniem pomocy więźniom, zbieraniem i przekazywaniem informacji o transportach śmierci (w 1942r. powstała również komórka Delegatury Rządu)

Pawiak - gmach więzienia śledczego gestapo

Grypsy z Pawiaka z nazwiskami osób
aresztowanych i skazanych na śmierć
oraz z dodatkowymi informacjami,
np. o szczegółach niektórych aresztowań

Od października 1939 roku do końca lipca 1944 roku na Pawiaku osadzono wg szacunków od 65 do 100 tysięcy osób, z których większość zamordowano.

Artykuł wstępny konspiracyjnego tygodnika
o masowych egzekucjach
więźniów Pawiaka w ruinach getta

Informacje o tych zbrodniach wstrząsnęły Warszawą.
 Na murach pojawiły się napisy:
"Pawiak pomścimy"

Eksterminacyjna polityka niemieckiego okupanta wobec ludności żydowskiej przyniosła w Warszawie zagładę ok. 400 000 osób.

Warszawa w planach niemieckich urbanistów miałą stać się "nowym niemieckim miastem" ze zmniejszonym obszarem z ponad 140 km2 do 15 km2, ludnością - z 1,3 mln do 130 tys osób (tzw. Plan Pabsta, luty 1940r.)

Kilka paragrafów z niemieckiego "rozporządzenia celem zwalczania czynów gwałtu w Generalnym Gubernatorstwie", podpisanego 31 października 1939 roku przez generalnego gubernatora okupowanych ziem polskich Hansa Franka. Przykład nazistowskiego prawodawstwa pozorującego praworządność terroru na ziemiach polskich.

"Rozporządzenie celem zwalczania czynów gwałtu w Generalnym Gubernatorstwie 

z dnia 31 października 1939 roku.

Na postawie par.5 ust. 1 Dekretu Fuhrera i Kanclerza Rzeszy Niemieckiej o Administracji okupowanych polskich obszarów z dnia 12 października 1939 roku (Reichsgesetzbl. I S. 2077, Dziennik Ustaw rzeszy Niemieckiej I str. 2077) rozporządzam:

par .1

Kto dopuszcza się czynu gwałtu przeciw Rzeszy Niemieckiej lub Niemieckiej władzy zwierzchniej, wykonywanej w Generalnym Gubernatorstwie, ulega karze śmierci.

Par. 2

Kto umyślnie uszkadza urządzenia władz Niemieckich, rzeczy, służące do pracy władzom Niemiecki lub urządzenia użyteczności publicznej, ulega karze śmieci.

Par. 3

Kto nawołuje lub zachęca do nieposłuszeństwa rozporządzeniom 

lub zarządzeniom władz Niemieckich, podlega karze śmierci.

Par.4

Kto dopuszcza się czynu gwałtu przeciw Niemcowi 

z powodu jego przynależności do narodu Niemieckiego, ulega karze śmierci

Par. 5

Kto dopuszcza się umyślnego podpalenia i przez to uszkadza majątek Niemca, ulega karze śmierci

Par.6

Podżegacz i pomocnik karani będą jak sprawca, czyn usiłowany karany będzie jak czyn dokonany.

Par. 8

Kto umawia się do popełnienie przestępstwa, określonego w par. 1-5, 

kto w tym celu wchodzi w porozumienie z innymi, 

kto ofiaruje się do popełnienia takiego przestępstwa 

lub zaofiarowania takie przyjmuje, ulega karze śmierci

Par.9

Kto otrzymawszy wiadomość o zamiarze popełnienia przestępstwa, określonego w par. 1-5 

zaniecha władzy lub osobie, której przestępstwo to grozi, 

niezwłocznie lub w takim czasie donieść o nim powinien, 

aby można było zamierzonemu przestępstwu zapobiec, ulega karze śmierci

Par 10 

(2) Kto otrzymawszy wiadomość o nielegalnym posiadaniu broni 

przez innego zaniecha bezzwłocznie uwiadomić o tym władzę, ulega karze śmierci

Warschau (Warszawa), 31 października 1939 rok

Generalny Gubernator dla okupowanych polskich obszarów

Frank"