Likwidację getta warszawskiego Niemcy rozpoczęli 22 lipca 1942 r., organizując transporty jego mieszkańców do obozów zagłady (głównie w Treblince). Do 21 września 1942 r. deportowano, a następnie wymordowano, ponad 300 tys. ludzi, co stanowiło ok. 80 % mieszkańców getta.Kolejną akcję wysiedleńczą naziści zorganizowali w styczniu 1943 r., ale przerwali ją, bo po raz pierwszy spotkali się ze zbrojnym oporem grupy bojowców pod dowództwem Mordechaja Anielewicza.
 |
| Źródło - internet |
Do ostatecznej likwidacji getta Niemcy przystąpili ponownie 19 kwietnia 1943 r. Odpowiedzią było powstanie w getcie. Znajdowało się już w nim tylko ok. 50 - 70 tysięcy Żydów z blisko pół miliona, w szczytowym okresie zaludnienia.
O powstaniu, będącym na całym świecie symbolem walki o godność, przypominać ma akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile” organizowana w 2015 roku po raz trzeci przez Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. 19 kwietnia wolontariusze rozdają na ulicach polskich miast i za granicą papierowe żonkile, jako symbol pamięci o bohaterach powstania. Żonkile symbolizują pamięć, szacunek i nadzieję. Związane są z postacią Marka Edelmana, ostatniego przywódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej, który w każdą rocznicę powstania w getcie warszawskim dostawał te kwiaty od anonimowej osoby. Sam również co roku 19 kwietnia składał pod Pomnikiem Bohaterów Getta bukiet żółtych kwiatów – często były to właśnie żonkile.
– mapa z roku 1940
– na mapie Warszawy pochodzącej z 1938r.
Mur warszawskiego getta
Granice getta, utworzonego 2 października 1940r., przebiegały ulicami:
- Wielką
- Bagno
- Placem Grzybowskim
- Rynkową
- Zimną
- Elektoralną
- Placem Bankowym
- Tłomacką
- Przejazd
- Nalewki
- granicą Ogrodu Krasińskich
- Świętojerską
- Freta
- Sapieżyńską
- Konwiktorską
- Stawki
- Dziką
- Okopową
- Towarową
- Srebrną
- Złotą
Przed zamknięciem getta miejsce zamieszkania musiało zmienić ok. 250tys. warszawiaków. Jednych przesiedlono do dzielnicy żydowskiej, inni musieli się z niej wyprowadzić.
Warszawskie getto
– ulica Smocza, odcinek od Pawiej na północ – maj 1941r.
Przed likwidacją dzielnica żydowska była tak przeludniona, że na 1 km2 przypadało ok. 146 tys. mieszkańców. Maksymalną liczbę ludności – ok. 450 tys. – getto osiągnęło w kwietniu 1941r.
Ulica w warszawskim getcie
Te dzieci jeszcze nie są same…
Na ulicach getta powszechny był jednak widok żebrzących sierot. Od maja 1941 roku umierało miesięcznie ok. 3 - 5 tys. mieszkańców getta.
Żydowska ludność cywilna
schwytana podczas pacyfikacji powstania
Zdjęcie wykonane przez niemieckich żołnierzy i zamieszczone w Raporcie Jurgena Stroopa, który krwawo tłumił powstanie w warszawskim getcie. Po wojnie właśnie ta fotografia posłużyła Polakom do identyfikacji niemieckiego zbrodniarza – SS Rottenfuehrera Josefa Bloesche’a (drugi od prawej). Polski sąd skazał go na karę śmierci, którą wykonano w lipcu 1969 roku
 |
| Josef Bloesche Źródło - internet |
Ruiny warszawskiego getta
8 maja 1943 roku w bunkrze przy ul. Miłej zginął dowódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z ok. 120 powstańcami. Niemcy przystąpili do całkowitego wyburzenia dzielnicy żydowskiej i eksterminacji ostatnich ukrywających się mieszkańców. Później w ruinach przeprowadzono masowe egzekucje mieszkańców Warszawy. Od lata 1943 roku na terenie byłego getta zaczął funkcjonować niemiecki obóz koncentracyjny – tzw. Konzentrationslager Warschau.
Ruiny byłego getta, po wojnie stanowiły wyzwanie dla odbudowującej się Warszawy. Dzisiejszy pagórkowaty krajobraz tej części miasta, stanowią pokryte ziemią hałdy gruzu, na których stoją muranowskie domy z pustaków powstałych ze zmielonego gruzu i betonu.
Irena Sendlerowa
Ocaliła od Holocaustu ponad 2,5 tys. żydowskich dzieci
Aresztowana w dniu imienin 20 października 1943r., przewieziona na Pawiak i torturowana w siedzibie gestapo przy al. J.Ch.Szucha 25, gdzie przed II wojną światową i obecnie mieści się ministerstwo edukacji. Po trzech miesiącach śledztwa skazana na karę śmierci. Uratowana dzięki przekupieniu strażników przez Radę Pomocy Żydom „Żegota”. Odznaczona medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Dama Orderu Orła Białego i Orderu Uśmiechu.
Stos śmieci na podwórzu kamienicy
w obrębie warszawskiego getta.
Obok dzieci szukające jedzenia
W styczniu 1942 r. w getcie przebywało:
- ok. 35 tys. dzieci w wieku do 7 lat
- 50 tys. w wieku 7 – 14 lat
Chłopiec na tym zdjęciu szmugluje żywność na teren getta
Fotografię wykonano w pobliżu cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej. W getcie podobnie jak w okupowanej Warszawie reglamentowano jedzenie. Średni przydział kartkowej żywności dla dorosłego mieszkańca w latach 1940 – 1942 wynosił ok. 300 kalorii dziennie. Od jesieni 1940 r. do lata 1942 w getcie z zimna, głodu i chorób zmarło przeszło 90 tys. Żydów.
Bezdomni siedzący w pustym kiosku
przed kamienicą przy ul. Zamenhofa
Przeludnienie i tragiczne warunki mieszkaniowe skutkowały tym, że np. w roku 1941 w jednym pokoju mieszkało nawet do ośmiu osób.
Źródła informacji:
Wystawa "W 72 rocznicę powstania w getcie warszawskim"
internet
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz